SEREBRAL PALSİ NEDİR?

SEREBRAL PALSİ NEDİR?

Serebral palsi (SP) doğum öncesi, sonrası ve sırasında oluşan beyin hasarı ya da hastalıkları sonucunda meydana gelen ilerleyici olmamakla birlikte kas ve iskelet sistemindeki bozuklukların ilerleyici olduğu hareket ve duruş bozukluklarının genel adıdır. Temelde hareket becerilerinde yetersizlik gözlenirken konuşma, öğrenme, araştırma ve bağımsız olabilme gibi becerilerin de etkilenmesi ile sakatlıklara neden olan önemli bir gelişimsel bozukluktur.Tamamen tedavi şansı yoktur, ancak  terapi, eğitim ve teknolojik imkanların yardımı ile her bir çocuğun fonksiyonel becerileri ve yaşam kalitesini olabildiğince artırma şansı bulunan bir hastalıktır.

 

İNSİDANSI

SP çocukluk çağının en yaygın görülen motor disabilite nedenidir.Okul çağı çocuklarda yaklaşık 1000 canlı doğumda 3.1 oranında görülür.Yapılan bir çalışmada, ikiz doğumlarda SP oranının 1000 canlı doğumda 15, üçüz doğumlarda 1000 canlı doğumda 80 ve dördüz doğumlarda da bu oranın 1000 canlı doğumda 43 oranında olduğu gözlenmiştir.

 

SP RİSK FAKTÖRLERİ

 

Doğum Öncesinde:

-Çoğul gebelikler, enfeksiyonlar, radyasyon, ilaçlar, genetik bozukluklar

Doğum Sırasında:

 -Beynin oksijensiz kalması

 -32. gebelik haftasından önce gerçekleşen doğum

 -2500 gr altında doğum

 -Kan uygunsuzluğu

 -Enfeksiyonlar

 -Doğum kanalına yerleşmede bozukluklar, plasentanın erken ayrılması

 Doğum Sonrasında:

-Beynin oksijensiz kalması,

-Doğumdan sonraki ilk 48 saat içindeki nöbetler,

-Bilirubin yüksekliği,

-Enfeksiyonlar,

-Solunum bozuklukları,

-Beyin kanamaları, bebeğin şiddetle sarsılması olarak sayılabilir.

 *Hastaların %30’unda neden bulunamamaktadır.

 

SEREBRAL PALSİ TİPLERİ

Cerebral Palsy’nin 4 alt tipi vardır. En sık rastlanan Cerebral Palsy tiplerinden spastik, yaklaşık olarak % 70-80 oranında görülmektedir.

 

1)Spastik Tip

Spastisite, en genel anlamda, kas sertliği ya da pasif harekete direnç olarak tanımlanabilir. Kasların normal yapısındaki değişiklik ve sertlik hareketlerin de etkilenmesine ve zor yapılmasına neden olur. Aşırı spastisite zamanla iskelet yapı üzerinde bozukluklara ve postürün (duruşun) bozulmasına yol açar. Bunun yanı sıra oturma, ellerin kullanılması, yürüme gibi fonksiyonel aktiviteleri de olumsuz etkiler.

 Spastik tip Serebral palsi’nin en yaygın tipidir. Spastik çocuk, Serebral palsi teşhisi altında etkilenen vücut kısmına göre tanımlanır.

·         Hemiparezi: Bu tipte vücudun bir tarafındaki kol, gövde ve bacak etkilenir.

·         Diparezi: Bu tipte her iki bacak spastisitesi kollardan daha fazladır. Bacaklar birbirine sıkışıktır. Parmak ucuna basma sık görülür.

·         Tetraparezi: Bu tipte ise tüm vücut etkilenmiştir. Baş kontrolünün yetersizliği, ellerin yumruk şeklinde bacakların çapraz tarzda durması yaygın bir görüntüdür.

 

2)Atetoid Tip

Kontrolsüz hareket olarak tanımlanabilir. Çocuğun bacak, kol, el veya yüzünde istemsiz hareketler oluşur. Bu tipte kaslarda ani değişiklikler oluşur. Kaslar çok gevşek durumdan çok sert bir duruma geçebilirler. Bu da hareketlerin koordineli yapılmasını engeller.

3)Ataksik Tip

Dengeyi korumada bozukluk vardır. Baş kontrolünün zayıf olması, gövde dengesinin sağlanamaması nedeniyle gelişim yavaştır ve yürüme çok geç sağlanır.

4)Karma Tip

Kas tonusu bazı kaslarda aşırı düşük, bazılarında ise aşırı yüksek olduğunda serebral palsinin tipi, karma olarak adlandırılır.

Serebral Palsiye Eşlik Eden Problemler

·         Motor fonksiyonlarda bozukluk

·         Duyu bozuklukları (sensorial disfonksiyon)

·         İşitme Problemleri

·         Gözde kayma

·         Titreme (nistagmus)

·         Epilepsi

·         Zeka geriliği ( mental retardasyon )

·         Davranış bozuklukları,

·         Öğrenme güçlükleri,

·         Dil-konuşma bozuklukları,

·         Ağız diş problemleri

·          

Serebral Palsi Tedavisi

Serebral palsinin tamamen iyileştirilmesi mümkün değildir, fakat tedavi genellikle çocuğun becerilerini geliştirir. Yetersizlikleri doğru şekilde tedavi edildiği takdirde, pek çok çocuk normale yakın bir yetişkin yaşamı sürebilir. SP’li çocukların tedavisinde ulaşabilecekleri en yüksek fonksiyonel düzeye eriştirebilmek, genel sağlık durumlarını düzeltmek, yeni beceriler kazanmalarına yardımcı olmak, olası problemleri önceden belirleyerek ortadan kaldırmak, ebeveynler ve bakım veren kişilerin eğitimi ve yardımını sağlamak amaçlanır. Kas-iskelet sistemine yönelik tedaviler anahtar rol oynamaktadır. Bozuklukların saptanarak, erken dönemde tedavi uygulanması önemlidir.

 

SP’de temel bakımın güçlüklerine rağmen bu çocuklar ve ailelerinin desteklenmesi ile oldukça önemli kazanımlar sağlanabilmektedir.

 

Serebral Palsiye Rehabilitasyon yaklaşımları:

 Serebral palsi’li çocuğun klinik tablosu, Serebral palsi’ nin nedenine, lezyonun şiddetine, şekline ve diğer komplikasyonların olup olmadığına bağlı olarak çocuktan çocuğa farklılık gösterir. Bu nedenle her çocuğun tedavi ve rehabilitasyon programı farklılık içerir.

Serebral palsi’ li çocuklarda görülen problemlerin en aza indirilmesi ve onların topluma kazandırılması çok yönlü bir rehabilitasyon programı ile sağlanabilir. Ailenin eğitiminden, çocuğun fiziksel çevresinin düzenlenmesine kadar bir dizi sorun hesaba katılmak ve rehabilitasyonun alanı içine dahil edilmek zorundadır.

Serebral Palside Tedavi Yaklaşımları

·         Egzersiz tedavisi (Kuvvetlendirme egzersizleri,Germe egzersizleri,Pozisyonlama)

·         Elektrik Stimülasyonu

·         Ortez ( cihaz ) uygulamaları

·         Hippoterapi

·         Hidroterapi

·         Ev programı ve aile eğitimi

·         El- göz koordinasyonu sağlaması

·         Uygun yardımcı araç gerecin belirlenmesi

·         Yemek yeme, giyinme, oyun aktiviteleri gibi aktivitelerin eğitimi bileşenlerinden oluşur. Tüm bu uygulamalar, özellikle egzersiz uygulamaları deneyimli fizyoterapistler tarafından yapılmalıdır.

Bilinmesi gereken en önemli şey Serebral palsi tedavi ve rehabilitasyonunun çok uzun bir süreç olduğudur. Bebeğin büyümesi ile birlikte rehabilitasyon uygulamaları da devam eder. Rehabilitasyon çocuk bağımsız (ya da en az bağımlılıkla) yaşama yeteneğini kazanana kadar devam etmelidir. Serebral palsi’li çocuklar da diğer çocuklar gibi gelişebilir. Serebral palsi fiziksel bir özürdür. Az oranda zeka yetersizleri, görme, konuşma, işitme ve algı bozuklukları fiziksel özüre eşlik etse de ilerleyici değildir. Bilinçli bir yaklaşım ve etkili rehabilitasyon ile yetersizlikleri en aza indirgemek mümkündür.