PROBLEM DAVRANIŞ
PROBLEM DAVRANIŞ: AĞLAMAK
İŞLEVSEL OLARAK AĞLAMAK
Çocukluk çağında; ilk iletişimlerimiz, ilk ihtiyaçlarımızdan doğar. Acıkan, altını pisleten ya da canı acıyan bir çocuğun ağlaması aslında ilk iletişim şeklidir.
Eğer çocuğun bakıcısı - bu anne de olabilir, bir başkası da- bu ağlamalara, sevgi ile karşılık veriyor, çocuğun ihtiyaçlarını gideriyor ise, çocuk ağlamaya ve bakıcısını çağırmaya devam eder. Ancak bu iletişim kısıtlı ise, çocuk ağladığında bakıcısından gereken ilgiyi göremiyorsa ağlamayı kesecektir. İlgisiz kalan bir çok yeni doğanın bir süre sonra ağlama davranışı göstermediğini görürüz. 'Çok uslu, hiç ağlamaz' denilen bu bebekler, aslında iletişimi kesmiş, dünyaya kendini kapatmış, artık çevresinden ve insanlardan bir fayda gelmeyeceğini anlamış, ileriki yaşantısında insan ilişkilerinde zorluklar yaşayacak olan birer yetişkin adayı olmuşlardır.
Ayrıca insan memeli canlşılar arasında üzüldüğünde göz yaşı döken tek varlıktır. Çünkü göz yaşlarımızı başkaları görecektir. Onlara vücudumuz yoluyla bir sorunumuz olduğunu anlatmış yine de iletişime geçmiş oluruz. Bu insanın en derin ihtiyacıdır.
Ağlamak, ilk iletişimsel davranıştır. Bir süre sonra yerini kelimeler alır. 'Anne, mama, su, çiş...' kelimelerinin çoğunlukla ilk kullanılan kelimeler olması
şaşırtıcı bir tesadüf değildir. Bunlar ağlama davranışının azalması ile ortaya çıkan ihtiyaç bildirme kelimeleridir. Artık 'mama' diyerek ihtiyacını belirten bir çocuk
ağlamaya gereksinim duymaz. Ancak sözcük dağarcığı hala kısıtlıdır. 'Sabırsızlık, kızgınlık, üzüntü, ya da kıskançlık' gibi duygularını ifade edemediğinden ağlama davranışı çocuk olgunlaşana kadar devam eder. Olgunlaşma evresinde bizler, yetişkinler dahi ifade edip rahatlayamadığımız duygularımızı ağlayarak üzerimizden atmaya çalışırız.
BİR PROBLEM DAVRANIŞ OLARAK AĞLAMAK
Özel eğitimde sıkça karşılaşılan bir sorun: ağlama krizleri. Genellikle daha önce eğitim almamış yetişkin bireylerle birlikte genellikle küçük yaşlarda görülen ağlama krizleri. Temelinde farklı bir ihtiyaç yatmıyor. Bir sıkıntıyı anlatmak için ağlayan çocuk, anlaşılmadıkça ya da isteği yerine gelmedikçe ağlamaya devam eder. Öyle ki
kimi zaman istifra ve öksürük krizleri ile son bulabilir.
Sınıfa çıkarken ağlayan çocuk belki de aslında ' Ders çalışmak istemiyorum ' demektedir. Ya da belki dersin ortasında birden ağlamaya başlayan çocuk 'Annemi özledim' demek ister. Dikkatlice incelendiğinde var olan ağlama krizleri sözcük dağarcığı kısıtlı, kendini kelimelerle yeterince ifade edemeyen çocuklarda görülür. Ya da kelimeler ile ihtiyaçlarını belirten çocuk dikkate alınmamıştır ve ağlama yolunu denemektedir.
Ağlama davranışı bir kaç kez farklı aralıklarla gözleniyorsa hemen paniğe kapılıp bunun bir problem davranış olduğunu düşünmemeliyiz. Bu gibi durumlarda şu soruları soralım:
1) Ağlaması çok uzun sürüyor mu?
2) Ağlarken dikkati dağılıyor ve bir süre susup tekrar ağlamaya başlıyor mu?
3) Ağlamaya eşlik eden kendisinin ya da çevresinin vücut bütünlüğüne zarar verme davranışı var mı?
4) Ağlaması nöbetlerle ( öksürük, istifra...) son buluyor mu?
5) Belirli konular için mi ağlıyor yoksa her engellendiğinde mi ağlıyor?
6) İstediğini elde etmek için mi ağlıyor?
Bu soruların cevabına evet diyorsanız, çocuğunuzda ağlama problem davranışı olduğunu düşünebilirsiniz. Yapabileceğiniz en iyi şey bir uzmana danışmaktır.
ÇÖZÜM: EĞİTİM VE REHBERLİK
Her çocuk aynı sebeple ağlama krizi geçirmediği için, bu konuda kitaplardaki ya da internetteki çözümler sizin çocuğunuzda işe yaramayabilir ve ailede umutsuzluk oluşabilir.
En sağlıklı özüm uzmanlardan alınan yardımla gerçekleşir. Çocuğunuz kendine özeldir. Sorunları da öyle... O sizden ve diğer çocuklardan farklı, özerk bir birey olarak
kendine has çözüm yöntemleri gerektirmektedir.
Eğitimciler ve rehberlik danışmanları kurumunuzda çocuğunuzun davranışını inceler. Ağlama problem davranışının kaynağını bulur ve çocuğunuza özel bir program
hazırlar. Hiç bir şeyin birden olmaması gibi bu pronblem davranış da çok kısa sürede çözülmeyebilir. Ancak davranış azaltılır zamanla söndürülür.